AGRI-PULSE - VRYBURG - Met sy mengsel van landbougrond, kleinhoewes en plaasgemeenskappe is die Noordwes-provinsie ideaal vir hoenderboerdery op klein skaal.
In dorpe soos Vryburg, Lichtenburg, Mahikeng en Rustenburg neem belangstelling toe in agterplaas-hoenders, of dit nou vir vars eiers, vleis of selfversorging is. As jy pas begin of beplan om jou eerste paar hoendertjies aan te skaf, volg hierdie agt praktiese riglyne om sukses te verseker onder die streek se warm somers, koue nagte en onvoorspelbare klimaat.
1. Kies geharde rasse wat by die klimaat pas
Die Noordwes het uiterstes: yskoue wintersaande en bloedwarm somerdae. Rasse soos die Potchefstroom Koekoek, Boschveld en Ovambo is gehard, aanpasbaar en goed geskik vir plaaslike toestande. Hierdie dubbeldoelrasse lewer beide eiers en vleis en is geskik vir oop- of hokstelsels.
2. Bou ‘n stewige en veilige hoenderhok
Roofdiere soos jakkalse, neushorings, wildekatte en roofvoëls is algemene probleme op plase en kleinhoewes. ’n Stewige, winddigte hok met goeie ventilasie is ononderhandelbaar. Elke hoender benodig minstens 0.3 m² binne die hok. Gebruik sterk draad vir die buitenste hok en maak seker dit is teen ondergrawing beveilig. Sit stokke hoër as nesbokse, met sowat 20 cm russpasie per hen.
3. Voed jou hoenders met gebalanseerde kos
’n Goeie laevoer met 16–18% proteïen is beskikbaar by meeste plaaslike koöperasies. Gebruik gravitasievoerders om mors te verminder en tyd te bespaar. Hoenders geniet ook groentereste, gestampte mielies en kombuisafval, wees net versigtig vir giftige produkte soos rou aartappels of sjokolade.
4. Verseker ononderbroke toegang tot water
In die Noordwes se warm klimaat is water selfs belangriker as voer. Gebruik outomatiese drinkers of houers in die skadu. Hou veral in die somer dop dat drinkbakke nie uitdroog of vol alge raak nie. Onvoldoende water lei tot swak eierproduksie en siekte.
5. Kies ‘n beginnersmetode wat by jou pas
Beginner-plaasboere vaar die beste met lêhenne (18–20 weke oud), wat vinnig begin lê en minder sorg verg. Meer ervare boere kan kies om broeiers aan te hou of eiers uit te broei met ’n broeikas, maar dit vereis ekstra tyd, toerusting en aandag.
6. Hou skoon en monitor gesondheid
Al is Noordwes se klimaat droog, kan stof en mis vinnig opbou. Verwyder beddegoed gereeld, hou die nesbokse droog, en ondersoek vir algemene parasiete soos rooi myte. Let op vir hoenders wat nies, lomerig is of minder eet. Skakel met ’n plaaslike veearts met pluimvee-ondervinding vir voorkomende sorg en raad.
7. Laat hoenders vry rondloop en veilig wees
Hoenders hou daarvan om te krap, te pik en insekte te vang, maar dit kom met risiko’s. Gebruik mobiele heining of hou toesig wanneer hulle rondloop.
Maak die hok stewig toe teen sononder, wanneer roofdiere die meeste aktief is.
8. Wees geduldig in die beginfase
Geduld is ‘n sleutelbestanddeel. Nuwelinge kan ongeduldig raak oor stadige eierlê, hokreuke of skugter henne. Dit is normaal. Kuikens moet minstens agt weke oud wees voordat hulle buite kan leef. Gee tyd, hou by die roetine, en jou trop sal gou floreer.
